23.03.1948—16.08.2006
Анастасия Николаевна Варламова 1948 сыллаахха кулун тутар 23 күнүгэр Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Баатара нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Саха биллиилээх ырыаһыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа.
Саҥардыы тыллан эрдэҕинэ эбэтэ, ийэтэ, үөрэхтээх оҥороору, ыраах Аллайыахаҕа таайыгар ыыппыттара. Ол уһук дойдуга дьон үгүс өттө нууччалыы быһыылах-майгылаах этилэр. Онтон, үс сыл буолан баран, төрөөбүт Баатаратыгар кэлэр. Баатара 8-с оскуолатыгар үөрэҕэ саҕаламмыта. Бэдьимэҕэ 8-с кылааһы бүтэрэн, 10 кылааһы, Хорообукка 1966 сыллаахха, салгыы Дьокусскай 1 №-дээх педучилищетын 1969 сыллаахха бүтэрэн дойдутугар эргиллибитэ. Бэдьимэҕэ үлэлиир сылларыгар Анастасия Николаевна чулуу пионер баһаатай буолбута. Кини пионердара үөрэхтэригэр үчүгэй ситиһиилэнэн, туристическай слекка бастаан оройуон, республика үрдүнэн аатырбыттара. Оттон пионер баһаатай А.Н. Варламова Саха сирин пионерскай тэрилтэтин историятыгар бастакынан ССРС Правительствотын үрдүкү сэдэх наҕараадатын «Үлэҕэ килбиэнин иһин» мэтээлин туппута. 1975 сыллаахха учууталлыырын тэҥэ Герой Попов аатынан совхоз комсомольскай тэрилтэтин секретарынан, кэлин парт-кабинет сэбиэдиссэйинэн улэлээбитэ.
1975 сылтан Мэҥэ Хаҥаласка тэрийэр үлэҕэ үлэлиир сылларыгар А.Н. Варламова Саха комсомолун историятыгар биир чаҕылхай страницаны арыйсыбыта. Ол курдук кини айар үлэһит быһыытынан тус бэйэтэ герой Попов аатынан совхоз биир ыччат-комсомольскай ферматын кытта шефтэһэн, үлэһит ыччат культурнай олоҕор улахан сэргэхсийиини таһаарбыта уонна республика үрдүнэн бачыымм көтөхпүтэ.
1979 сыллаахха Майаҕа «Кыталык» ыччат үҥкүү народнай ансаамбыла тэриллэн, Аан дойду үрдүнэн өрө күөрэйэн тахсыытыгар Анастасия Николаевна үтүөтүн күн бүгүҥҥэ диэри махтанан ахталлар. 80-с сылларга Мэҥэ Хаҥалас оройуонун биир даҕаны культурнай тэрээһинэ мелодист-ырыаһыт Анастасия Варламовата суох ааспат . Мэҥэ Хаҥалас улууһун социальнай-экономическай, общественнай, культурнай олоҕор А.Н. Варламова курдук улуус сэдэх ыччаттара бэйэлэрин сэмэй кылааттарын биллэрбиттэрэ мэлдьэх буолбатах.
Үөрэххэ баҕата баһыйан, 1981 сыллаахха Саха Государсвтеннай Университетыгар, историк идэтин ылбыта. Кырдьык, А.Н. Варламова – ырыа куттаах Мэҥэ Хаҥалас киэн туттуута, кини улуус бочуоттаах гражданина. Анастасия Варламова 1989 сыллаахха Дьокуускайга көһөн киирэн, Норуот айымньытын научнай-методическай киинигэр «Кыраһа» литературнай-музыкальнай түмсүүгэ кыттан, үгүс оройуоннарга гастролларга, көрсүһүүлэргэ барсара. Ити сылларга Анастасия Николаевна Саха сирин мелодистарын айар ассоциациятын тэрийсибитэ. Ассоциация ыытар араас хабааннаах үлэтигэр көхтөөхтүк кыттыбыта.
1991-2000 сс. Анастасия Варламова культура уонна искусство колледжын учууталынан үлэлээбитэ. Кини колледжка «История России», «История религии», «Основы философии» курдук уустук предметтэри үөрэппитэ. 2000-2001 сс. Анастасия Николаевна Саха ырыатын инники кэскилин туһугар дууһалыын ыалдьан, тус бэйэтэ сүүрэн-көтөн, онуоха дьоҥҥо-сэргэҕэ авторитета улаханнык көмөлөһөн, туох баар айар, тэрийэр уопутун туһанан, үөһэ былаастар өйөөн, өр сыллаах баҕа санаата олоххо киирбитэ — СР ырыа айааччыларын союһа — мелодистар союзтара тэриллибитэ. Анастасия Николаевна союз бастакы председателинэн талыллыбыта. Салайааччы быһыытынан саҕалаан эрэр ырыа айааччыларга сүбэ-ама биэрбитэ, өйөбүл буолбута үгүс. Анастасия Николаевна Үөрэх министерствотын кытта «Биһик ырыата» диэн ырыаһыт оҕолор конкурстарын көҕүлээбитэ, ол күрэс түмүгүнэн икки хомуурунньугу таһаартарбыта. Кини биир улахан үтүөтүнэн Санкт-Петербург куоратыгар Саха Республикатын радиофондатыттан ылан «Умнуллубат куоластар» диэн үс компакт диискэни бэлэмнээһинэ буолар.
Анал музыкальнай үөрэҕэ суох да буоллар, Анастасия Варламова бастакы ырыаларын бэйэтин тылыгар 1972 сыллаахтан айан барбыта. Уопсайа 70-ча үрдүк гражданскай, патриотическай дуорааннаах Ийэ дойду, төрөөбүт норуотун дьылҕатын туһунан чиэһинэй ырыаларын хайа да саха киһитэ долгуйбакка эрэ истибэт — оччо кинилэр ураты тыыннаахтар(энергетикалаахтар).
ХХ үйэ бастыҥ ырыата буолбут «Аҕам алааһа» уостан түспэт күндү айымньы. Бу ырыа хас биирдии саха киһитигэр кини төрөөбүт төгүрүк алааһын, көлүччэ күөлүн, таптыыр хатыҥын, ийэ-аҕа тапталынан угуттаммыт дьоллоох оҕо сааһын санатар, ол иһин итини бар дьон бэйэтигэр, киниэхэ эрэ анаммыт курдук сүрэҕинэн-быарынан чугастык ылынар. Республика культуратын сайдыытыгар үтүөлэрин, ырыа искусствотыгар киллэрбит тус кылаатын уонна үгүс сыллаах айымньылаах үлэтин иһин Саха Республикатын Президенэ В.А. Штыров Ыйааҕынан Анастасия Варламоваҕа «Саха Республикатын народнай артыыһа» үрдүк аат иҥэриллибитэ уонна туттарыллыбыта.
«Аҕам алааһа» ыллыыр Анастасия Варламова.